سلامت نیوز:بسیاری می‌گویند طرح مهم دولت حسن روحانی نفس‌های آخرش را می‌كشد و عده‌ای دیگر وضعیت را در مقایسه با سال‌های گذشته «بحرانی» نمی‌دانند.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: نخستین نشانه‌های نگران‌كننده درباره طرح زمانی عیان شد كه تیرماه امسال روح‌الله حضرت‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس، گفته بود «تراز سطح آب دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته حدود 20 سانتی‌متر كم شده است. در حقیقت حجم آب دریاچه در شرایط كنونی 140 میلیون متر مكعب نسبت به سال گذشته كمتر شده است.» عیسی كلانتری، رییس كنونی سازمان محیط زیست و مسوول ستاد احیای دریاچه ارومیه هم گفته بود تنها ۳۵درصد از بودجه ستاد احیای دریاچه‌ارومیه در سال 95 اختصاص یافته اما در صورت تخصیص كامل بودجه احیای دریاچه 7 سال طول می‌كشد.
حالا در آبان 96 روزنامه ایران از قول فرهاد سرخوش، رییس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، گزارش داد: «تداوم كاهش آب دریاچه كه 20 روز قبل مساحت دریاچه را به یكهزار و 734 كیلومتر رسانده بود حالا با 36 كیلومتر كاهش مجدد به یكهزار و 698 كیلومتر رسانده است. این یعنی اینكه دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته در همین زمان حدود 302كیلومتر كاهش نشان می‌دهد.» آیا این نشانه‌ها از شكست طرح احیای دریاچه ارومیه حكایت دارد؟ این پرسش محوری گفت‌وگو با اسماعیل كهرم، كارشناس محیط زیست، است. او به صراحت می‌گوید كه با ادامه روند كنونی امیدی به احیای دریاچه ندارد.
به تازگی اعلام شده تراز آب دریاچه ارومیه بسیار پایین آمده است. از سوی دیگر برخی مسوولان در ماه‌های گذشته افزایش دما و كاهش بارندگی را دلیل پایین آمدن تراز آب دریاچه اعلام كرده‌اند. آیا می‌توان گفت بحران در دریاچه ارومیه همچنان در بالاترین سطح خودش قرار دارد یا این كاهش تراز آب غیرطبیعی نیست؟
من چندی پیش در بازگشت از اروپا از روی دریاچه ارومیه پرواز كردم و دیدم دو سوم دریاچه به كلی خشك شده است. امیدوارم در سال آبی جدید باران بیاید و كمی این وضعیت بهبود پیدا كند اما مشكل اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه این است كه برنامه‌هایش به دلیل اختصاص نیافتن بودجه عملی نشده‌اند و حتی می‌توان گفت این برنامه با شكست مواجه شد.
در روزهای اخیر خبری مبنی بر عقب‌نشینی 300 كیلومتر مربعی آب دریاچه منتشر شده است. ارزیابی شما از این خبر چیست؟
من نمی‌دانم چرا از واژه پسروی یا عقب‌نشینی استفاده می‌شود. این واژه‌ها نارساست. این حرف‌ها معنی نمی‌دهد. زمانی می‌توانستیم از عقب‌نشینی آب دریاچه صحبت كنیم كه ساحل دریاچه مشخص بود. اما الان كه ساحلی نداریم بخواهیم اینگونه حرف بزنیم. وقتی می‌بینیم كه دو سوم دریاچه خشك شده باید به صراحت بگوییم دریاچه خشك شده است.
شما می‌گویید بهتر است به جای پسروی از خشك شدن دریاچه بگوییم. برای برون رفت از این وضعیت آیا پیشنهاد مشخصی دارید؟
من قبلا در جلسات كمیته محیط زیست ستاد احیا پیشنهادهایم را گفته‌ام اما سرنوشت آن معلوم نشد. طبق برنامه وزارت نیرو قرار بود 72 سد در حوضه آب ریز احداث شود كه 36 سد را ساخته‌اند. ساخت چهار سد را هم دولت متوقف كرده است. من از روز اول تشكیل ستاد احیای دریاچه ارومیه پیشنهاد كردم كه 20 درصد از آب پشت هر بند و سد را به دریاچه اختصاص دهند. اجرایی شدن این پیشنهاد مستلزم این بود كه ابتدا امنیت آب را تامین كنیم. یعنی اگر بدون برنامه راه آب را باز كنیم كشاورزان پمپ می‌گذارند و تا آخرین قطره آب را برداشت می‌كنند. شاید بتوان با استفاده از قوه قهریه یا روش‌های دیگر نگذاریم كه آب ربوده شود.
چرا با پیشنهاد شما موافقت نشد؟
من نمی‌دانم. اصلا هیچ جوابی ندادند. اینكه به كجاها رفت و چه كسی تصمیم گرفت را نمی‌دانم. همین آقای كلانتری، رییس سازمان محیط زیست آن موقع مسوول ستاد بود. آنها هم احتمالا از همین «آب‌ربایی» می‌ترسیدند.
سخنگوی ستاد احیای دریاچه ارومیه از افزایش كشت چغندر قند پایین دست سد حسنلو انتقاد كرده و این كار را در تناقض با طرح احیای این دریاچه دانسته است. شما چقدر افزایش كشاورزی در تشدید بحران كنونی را موثر می‌دانید؟
صد در صد همین طور است. استفاده از آب دریاچه‌ای كه در حال مرگ است برای كشاورزی یعنی تبخیر. ضمن اینكه شیوه‌های آبیاری سنتی مثل غرقابی باعث می‌شود آب بیشتری اسراف شود. این جای انتقاد دارد از وزارت نیرو كه چرا احیای دریاچه را در اولویت قرار نداده است. حوضه دریاچه ارومیه 5/7 میلیارد متر مكعب در سال آب دارد. قرار بود دولت 40 درصد آب حوضه را به دریاچه ارومیه اختصاص دهد. این آب الان برای 750 هزار هكتار كشاورزی مصرف می‌شود. یكی از خطاهای قبلی این بود كه در سال‌های خشكسالی زمین‌های كشاورزی را از 350 هزار هكتار به 750 هزار هكتار افزایش دادیم. وقتی تصمیم دولت برای اختصاص 40 درصد آب حوضه به دریاچه اعلام شد؛ كشاورزان و دامداران نگران شدند. دولت قرار بود سیستم‌های آبیاری نوین را به جای شیوه‌های كنونی جایگزین كند برای اختصاص به دریاچه. بیش از 70 هزار حلقه چاه اطراف دریاچه است. بخشی از این چاه‌ها البته خشك شده‌اند. اما كشاورزان چه باید بكنند؟ باید بمیرند؟ خب دولت به كشاورزان پیشنهاد داد به جای شیوه‌های سنتی از آبیاری مدرن استفاده كنند تا هم كشاورزی حفظ شود و هم آب بیشتری صرفه‌جویی شود. اما این هم اتفاق نیفتاد.
چرا اتفاق نیفتاد؟
چه كسی باید این پیشنهاد را عملی می‌كرد؟ بر اساس برآوردهای من، برای استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری در هر هكتار به 12 میلیون تومان اعتبار نیاز است. نه سازمان محیط زیست چنین اعتباراتی در اختیار دارد و نه وزارت نیرو. لذا این طرح هم معلق مانده و در عمل شكست خورده است.
با این توصیف چقدر امیدوارید كه طرح احیای دریاچه ارومیه به نتیجه برسد و وضعیت دریاچه تثبیت شود؟
من هیچ امیدی ندارم؛ برای اینكه نه بودجه كافی اختصاص یافته است و نه حمیت لازم وجود دارد. در نخستین جلسه هیات دولت آقای روحانی برای دریاچه ارومیه تصمیم‌گیری شد. خانم ابتكار هم در دوره ریاست سازمان محیط زیست نخستین سفرش را به بررسی وضعیت این دریاچه اختصاص داد. این اقدامات یعنی دولت مصمم است طرح به نتیجه برسد اما وسط‌های كار متوجه شدیم بودجه مصوب اختصاص نیافته است.
نظر شما